लो अर्थ ऑर्बिट उपग्रहांद्वारे इंटरनेट सुविधा
- वनवेब या लो अर्थ ऑर्बिट उपग्रह कम्युनिकेशन ऑपरेटरद्वारा ३६ उपग्रह रशियामधून प्रक्षेपित करण्यात आले आहेत.
- वनवेब या खासगी कंपनीद्वारा आतापर्यंत २१८ लिओ उपग्रह प्रक्षेपित केले गेले आहेत.
वनवेबचा लिओ इंटरनेट प्रोग्रॅम
- उद्देश : युनायटेड किंग्डम, अलास्का, उत्तर युरोप, ग्रीनलँड, आर्क्टिक महासागर आणि कॅनडामधील लिओ (LEO) उपग्रहांद्वारे इंटरनेट कनेक्टिव्हिटीचा पर्याय प्रदान करणे.
- या उपक्रमांतर्गत ५० उत्तरेकडील सर्व भागात इंटरनेट सुविधा प्रदान करण्यात येईल, यासाठी वनवेबने या सुविधेचे नाव ‘५ to ५०’ असे ठेवले आहे.
- २०२२ मध्ये उपलब्ध ६४८ उपग्रहांद्वारे ही वैश्विक सेवा सुरू होऊ शकते.
लिओ उपग्रह आधारित इंटनेटचे फायदे :
- हे उपग्रह पृथ्वीच्या ५०० ते २००० किमी अंतरावर स्थित असतात.
- भूस्थित उपग्रहांपेक्षा हे उपग्रह वेगवान गती तसेच उत्कृष्ट सिग्नल पुरवतात.
- फायबर ऑप्टिक केबल्सपेक्षा अंतराळातून अधिक वेगाने सिग्नल प्रवास करतात त्यामुळे विद्यमान ग्राऊंड-बेस्ड नेटवर्कशी प्रतिस्पर्धा करण्याची क्षमता त्यात असते.
आव्हाने :
- लिओ उपग्रहास पृथ्वीची कक्षा पूर्ण करण्यास २७००० किमी प्रती तास या वेगाने ९०-१२० मिनिटे लागतात, त्यामुळे अगदी थोड्या काळासाठी वैयक्तिक उपग्रह लँड ट्रान्समीटरशी संपर्क साधू शकतात.
- यासाठी मोठ्या प्रमाणात लिओ उपग्रह फ्‍लीट्‌स व परिणामी अधिक भांडवलाची आवश्यकता
- खगोलशास्रज्ञांना रात्रीच्या वेळी निरीक्षणामध्ये या उपग्रहांच्या उपस्थितीमुळे बाधा निर्माण होऊ शकते.
- आता अंतराळातील शक्तीचे संतुलन देशांकडून कंपन्यांकडे स्थानांतरित होत आहे. त्यामुळे त्यांच्यावरील नियंत्रणाचा मोठा प्रश्न आहे.
वापर :
- फायबर आणि स्पेक्ट्रम सेवेद्वारे पोहोचता येत नाही, अशा भागात लिओ उपग्रह ब्रॉडबँड उपग्रह सोयीस्कर ठरतात.
- म्हणूनच लक्ष्य हे ग्रामीण भागातील लोकसंख्या आणि शहरी भागांपासून दूर कार्यरत लष्करी एकके असतील.
इतर प्रकल्प :
- वनवेबचा मुख्य प्रतिस्पर्धा म्हणून एलॉन मस्क यांच्या स्पेसएक्सच्या नेतृत्वाखालील ‘स्टारलिंक’
- स्टारलिंककडे सध्या इन-ऑर्बिट १३८५ उपग्रह असून त्यांनी पूर्वीच बीटा चाचणी घेण्यास अमेरिकेत सुरुवातही केली आहे.
- तसेच भारतासारख्या देशात प्री-ऑर्डर घेण्यास सुरुवात