तौक्ते चक्रीवादळ (Cyclone Tauktae)
- तौक्ते हे अत्यंत तीव्र चक्रीवादळ स्वरूपातील एक उष्णकटिबंधीय चक्रीवादळ होते.
- पूर्व अरबी समुद्रामध्ये लक्षद्वीपजवळ निर्माण झालेल्या कमी दाबाच्या पट्ट्याचे चक्रीवादळात रूपांतर झाले होते.
- प्रभावित क्षेत्रे : तामिळनाडू, केरळ, कर्नाटक, गोवा, महाराष्ट्र, गुजरात ही राज्ये तसेच लक्षद्वीप, दादरा व नगर हवेली आणि दमण व दीव हे केंद्रशासित प्रदेश.
- 14 मे 2021 रोजी वादळाची निर्मिती झाली, तर 19 मे 2021 रोजी हे वादळ क्षीण झाले.
या चक्रीवादळाची वैशिष्ट्ये :
- तौक्ते हे नाव म्यानमार या देशाने दिले आहे.
- तौक्तेचा बर्मन भाषेतील अर्थ ’गेको’ असा होतो. तौक्ते ही एक सरड्याची प्रजाती असलेल्या हायल व्होकल लिझार्ड आहे.
- चक्रीवादळाचा वेग – 185 ते 220 किमी प्रति तास
- मान्सूनपूर्व हंगामात 2010 नंतर ताशी 200 किमी वेगाने वाऱ्याचा वेग असणारे तौक्ते हे दुसरे चक्रीवादळ.
- सुमारे दोन दशकांनंतर गुजरातला अत्यंत तीव्र चक्रीवादळाच्या श्रेणीमधील चक्रीवादळ धडकले, याआधी 1998 मध्ये कांडला येथे धडकलेल्या चक्रीवादळामुळे सुमारे 4000 लोकांचा मृत्यू झाला होता.
- तौक्ते चक्रीवादळाचा लँडफॉल गुजरातमध्ये झाल्याने सर्वाधिक हानी झाली.
अरबी समुद्रात निर्माण झालेले चक्रीवादळ :
| चक्रीवादळ | वर्ष | चक्रीवादळ प्रकार | विशेष प्रभावित |
| मेकानू | 2018 | अत्यंत तीव्र | ओमान |
| वायू | 2019 | अति गंभीर | गुजरात |
| निसर्ग | 2020 | गंभीर | महाराष्ट्र |
| तौक्ते | 2021 | अत्यंत तीव्र | गुजरात |
अरबी समुद्रातही चक्रीवादळांचे वाढते प्रमाण :
- बंगालचा उपसागर व अरबी समुद्र या क्षेत्रात एकत्रितपणे वर्षाला सुमारे पाच चक्रीवादळांची निर्मिती होते.
- परंतु बंगालचा उपसागर हा अरबी समुद्रापेक्षा अधिक उष्ण असल्याने पाचपैकी चार चक्रीवादळ हे बंगालच्या उपसागरात तर एक अरबी समुद्रात निर्माण होते.
- मात्र नुकत्याच काही वर्षांपासून, जागतिक तापमानवाढीमुळे अरबी समुद्राचे तापमानही 1.2 ते 1.4° सेल्सियसपर्यंत वाढले आहे, त्यामुळे अरबी समुद्रात निर्माण होणाऱ्या चक्रीवादळांची संख्या ही वाढत आहे, ते पुढीलप्रमाणे –
चक्रीवादळांची संख्या
| वर्ष | अरबी समुद्र | बंगालचा उपसागर |
| 2018 | 3 | 4 |
| 2019 | 3 | 5 |
| 2020 | 2 | 3 |