ग्रेटा थनबर्ग मानवतेच्या प्रथम गुलबेन कियन पुरस्काराची विजेती
-
- १७ वर्षांची स्विडनमधील हवामान कार्यकर्ती ग्रेटा थनबर्ग हिला मानवतेच्या प्रथम गुलबेन कियन पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले.
- हवामान बदलांवर उपाय म्हणून तरुण पिढ्यांना एकत्र करण्याच्या तिच्या प्रयत्नांमुळे तिला सन्मानित करण्यात आले.
- युवा स्विडिश पर्यावरण कार्यकर्त्यांची ४६ वेगवेगळ्या देशांमधून निवडलेली १३६ (७९ संस्था आणि ५७ व्यक्तींची) अनुरूप निवड झाली.
- गुलबेन कियन पुरस्काराची ही पहिलीच आवृत्ती होती.
- २०१८ मध्ये स्विडिश संसदेच्या बाहेर तिने केलेला निषेध जागतिक स्तरावर प्रख्यात झाला.
- जगभरातील मुलांच्या शालेय संपांच्या मालिकेसाठी ग्रेटा आघाडीची स्त्री बनली.
- गुलबेन कियन पुरस्कार मानवतेसाठी, हवामान बदलांचे प्रमाण कमी करण्यासाठी आणि अनुकुलतेसाठी जगातील लोक, लोकांचे गट किंवा जगभरातील संघटनांच्या योगदानास नवीनता, नाविन्यपूर्ण परिणाम दर्शवतात.
- पुरस्काराबद्दल –
-
- पुरस्कार सोहळा – २० जुलै २०२०
- पुरस्काराचे स्वरूप – दहा लाख युरो रक्कम
- ठिकाण – कॅलॉस्ट गुलबेन कियन दिवस – फाऊंडेशनचे भव्य सभागृह
- पुरस्काराची उद्दिष्टे –
-
- ग्लोबल वॉर्मिंग १.५ डिग्री सेल्सियसपेक्षा कमी ठेवण्याच्या उद्देशाने पॅरिस करारामध्ये निश्चित केलेल्या उद्दिष्टांना सक्रियपणे योगदान देणारा पुरस्कार.
- लोक, संस्था आणि हवामान बदलांच्या क्षेत्रात उत्कृष्टतेचे पाऊल ओळखले.
- उच्च गुणवत्तेच्या नामांकनास आकर्षित करून, प्रतिभेस एकत्रित करणे.
- हवामान बदलावर आणि संभाव्य समाधानावर होणार्‍या दुष्परिणामांवर जोर देण्यासाठी, लोका व्यवसाय आणि सरकारांना हवामानाच्या संकटापासून दूर ठेवण्यासाठी.
- स्थानिक समुदायाची आणि आंतराष्ट्रीय नेटवर्कची भूमिका मजबूत करण्यासाठी, जागतिक परिणामांची संभाव्य क्षमता असलेल्या स्थानिक हवामान उपायांना मान्यता देण्यासाठी.
- अधिक शाश्वत समाज शिक्षित करणे आणि सक्षम बनविणे.
- हवामान उपायांसाठी अधिक आर्थिक भांडवल जमविणे.
- जागतिक स्तरावर कमी कार्बन, अधिक टिकाऊ आणि अधिक लवचिक समाज प्रतिबद्धता.
- पुरस्कारासाठी पात्रता निकष –
-
- उमेदवार ही एक व्यक्ती, लोकांचा समूह आणि/किंवा कोणत्याही संघटनेचे, कोणत्याही राष्ट्रीयत्वाचे असू शकते.
- जे हवामानाच्या संकटापासून बचाव करण्यासाठी, निराकरण करण्यासाठी महत्त्वपूर्ण योगदान देत आहे. पात्र संस्थांमध्ये हे समाविष्ट आहे.
-
-
- कायदेशीर संस्था, सार्वजनिक किंवा खासगी, नफा शोधणारे किंवा नफा न शोधणारे
- आंतराष्ट्रीय संस्था
- विद्यापीठे आणि अनुसंधान व विकास संस्था
-
-
- हा पुरस्कार मरणोत्तर किंवा संस्थेचा क्रियाकलाप बंद केल्यावर देता येणार नाही.
- तृतीय पक्षाच्या उमेदवारीद्वारे अर्ज सादर केले जाऊ शकतात, स्व-नामनिर्देशनास परवानगी नाही.
ग्रेटा थनबर्ग बद्दल थोडक्यात
- जन्म – ३ जानेवारी २००३ (स्टॉकहोम, स्विडन)
- तिने २० ऑगस्ट २०१८ पासून शुक्रवारी शाळेत न जाता स्विडनच्या संसदेसमोर हवामान बदलाविरोधी आंदोलन सुरू केले.
- तिच्या या आंदोलनाला ‘फ्रायडे फॉर द फ्यूचर’ किंवा ‘स्कूल स्ट्राइक फॉर क्लायमेट’ हे नाव मिळाले असून हे आंदोलन जगभर पसरले.
- ‘पुढील पिढीची नेता’ म्हणूनही टाइम्स मासिकाने मे २०१९ च्या मासिकातून तिचा गौरव केला.
- टाइम्स मासिकाने १०० सर्वात प्रभावशाली व्यक्तींच्या यादीतही तिचा समावेश केला.
- पर्यायी नोबेल पुरस्कार म्हणून प्रसिद्ध असलेला ‘राईट लाईव्हलीहूड पुरस्कार’ तिला जाहीर झाला.
- २०१९ च्या आंतरराष्ट्रीय महिला दिनी तिला ‘स्विडिश वूमन ऑफ द इअर’ म्हणून घोषित करण्यात आले.
- ‘Make the world Greta again’ ही ३० मिनिटांची व्हाईस डॉक्युमेंटरी तिच्या आंदोलनावर आधारित आहे.
- २०१९ च्या शांततेच्या नोबेल पुरस्कारासाठीही तिचे नामांकन करण्यात आले होते.
- २०१९ चा ‘आंतरराष्ट्रीय बाल शांतता पुरस्कार’ तिला जाहीर झाला आहे.
- ग्रेटाला टाईम्स मासिकाने २०१९ साली ‘पर्सन ऑफ द इअर’ म्हणून घोषित केले आहे.
- १६ वर्षीय ग्रेटा हा सन्मान मिळविणारी सर्वात तरुण व्यक्ती ठरली आहे.
कीटकाला ग्रेटा थनबर्गचे नाव
- पर्यावरण रक्षणासाठी लढा देणार्‍या ग्रेटा थनबर्गचे नाव एका कीटकाला देण्यात आले.
- या कीटकाचा शोध १९६५ मध्ये लागला असला तरीही अद्याप कुठलेच नाव देण्यात आले नव्हते.
- या कीटकाचा ‘नेलपटोड्स ग्रेटी’ हे नाव मिळाले.
- १ मिलिमीटर लांबीच्या या कीटकाला डोळे तसेच पंखही नाहीत.
- हा कीटक लाखो जीवांच्या संग्रहादरम्यान निसर्गतज्ज्ञ डॉ. विलियम ब्लॉक यांना केनिया येथे आढळला होता.