अमेरिका आणि युरोपला ध्रुवीय भोवऱ्याचा धोका –
ध्रुव भोवरा जो दोन भागांत विभागला आहे आणि दक्षिणेकडे फिरत आहे तो अमेरिका आणि युरोपीय देशांना खोलवर गोठवतील असा गंभीर इशारा हवामान शास्त्रज्ञांनी दिला.
- यापूर्वी 2014 मध्ये या प्रकारचा भोवरा विकसित झाला होता.
ध्रुवीय भोवरा म्हणजे काय ?
- ध्रुवीय भोवरा हे पृथ्वीच्या दोन्ही ध्रुवांभोवती असलेले कमी दाब आणि थंड हवेचे एक मोठे क्षेत्र आहे.
- हे ध्रुवाजवळ नेहमीच असते. परंतु उन्हाळ्यात कमकुवत होते आणि हिवाळ्यात बळकट होते.
- ‘भोवरा’ हा शब्द हवेच्या प्रवाहाच्या उलट प्रवाहाचा संदर्भ देतो जो ध्रुवाजवळील हवा थंड ठेवण्यास मदत करतो.
- भोवरा उत्तर ध्रुवाभोवती घड्याळ्याच्या उलट दिशेने सतत फिरत असतो.
- उत्तर गोलार्धातील उन्हाळ्याच्या महिन्यांमध्ये भोवऱ्याची धार अधिक अक्षांशावर असते आणि हिवाळ्यातील काही महिन्यांत ती दक्षिणेकडे येते.
- उत्तर गाेलार्धात हिवाळ्याच्या वेळी बऱ्याच वेळा ध्रुववृत्त वाढते आणि जेट प्रवाहासह थंड हवा दक्षिणेकडे पाठवते.
- इतर चक्रीवादळांप्रमाणेच त्यांचे फिरणे कोरिओलिस प्रभावाने चालते.
वैशिष्ट्ये –
- ध्रुवीय भोवरा स्थितांबरामध्ये फिरतो.
- सामान्यत: भोवरा सर्वात तीव्र असताना थंड हवा उत्तर अमेरिका किंवा युरोपमध्ये खोल जाण्याची शक्यता कमी असते.
- दुसऱ्या शब्दांत ध्रुवीय भोवरा एक भिंत तयार करते जी थंड आर्क्टिक ध्रुवातील हवेपासून मध्य अक्षांशाचे संरक्षण करते.
- परंतु कधीकधी ध्रुवीय भोवरा विस्कळित होऊन कमकुवत होतो, कारण लहरी ऊर्जा खालच्या वातावरणापासून वरच्या दिशेने पसरत असतात.
- हे घडते तेव्हा पृथ्वीच्या पृष्ठभागापासून काही मैलांच्या अंतरावर थोड्या दिवसांत अचानक ‘स्ट्रऊटोस्पिअर’ वेगाने गरम होतो.
- ध्रुवीय भोवर्‍याच्या खालच्या काठावर ध्रुवीय जेट प्रवाह आहे. जेट प्रवाह पश्चिमेकडून पूर्वेकडे सरकतो म्हणूनच उत्तर अमेरिकेच्या ईशान्य भागाला ध्रुववृत्त हवामानाचा सर्वाधिक त्रास होतो.
परिणाम –
- 2021 मध्ये ध्रुव भोवरा थंड हवेमुळे आर्क्टिकमधून बाहेर पडणे अपेक्षित होते आणि त्याचे रूपांतर अत्यंत कडाक्याच्या थंडी मध्ये होईल.
- उत्तर आणि पश्चिम युरोपसह पूर्वेकडील अमेरिकेतील तापमान घटते व तीव्र कडाक्याची थंडी पडते.
- कडाक्याच्या थंडीमुळे शिकागोमधील तापमान वजा 16 अंश फॅरेनहाईट पर्यंत घसरले.
- अत्यंत सर्दीमध्ये फ्रॉस्टबाइट नावाचा घटक काही मिनिटांत उघड्या त्वचेवर आक्रमण करतो आणि दीर्घकाळापर्यंतच्या प्रदर्शनामुळे हायपोशर्मिया नावाचा रोग होतो.