लोकसभा मुदतीआधीच अनिश्चित काळासाठी तहकूब

लोकसभा मुदतीआधीच अनिश्चित काळासाठी तहकूब

  • पेगॅसस हेरगिरी घोटाळा, कृषी कायदा, बेरोजगारी, महागाई या मुद्द्यांवरून पावसाळी अधिवेशनात झालेल्या गदारोळामुळे लोकसभेचे अधिवेशन १३ ऑगस्ट या नियोजित तारखेच्या दोन दिवस अगोदरच तहकूब करण्यात आले.

अधिवेशनाचे फलित :

  • अधिवेशनातील शून्य प्रहर व प्रश्नोत्तराचा तास अधिक प्रभावी ठरला.
  • या अधिवेशनात संविधानाच्या १२७व्या सुधारणा विधेयकासह एकूण २० विधेयके मंजूर करण्यात आली, तर एकूण ६६ प्रश्नांची उत्तरे देण्यात आली.

सत्र समाप्ती :

अ) तहकूब (Adjournment):

  • सभागृहाचे कामकाज काही तासांकरिता, दिवसांकरिता, वा सुट्ट्यांकरिता तहकूब करण्यात येते. 
  • पुन्हा एकत्र येण्याचा दिवस निश्चित न करताही सभागृह तहकूब करता येते, त्यास  Adjournment sine die म्हणतात.
  • सभागृहात सभापती आपल्या अधिकारांतर्गत सभागृहाची बैठक करतात.

ब) सत्रावसान (Prorogation):

  • याद्वारे ठराविक कालावधीसाठी सभागृहाचे कामकाज स्थगित केले जाते, मात्र सभागृहाचे अस्तित्व राहते.
  • पंतप्रधानांच्या सल्ल्यावरून राष्ट्रपती (कलम ८५ (२) (अ) अन्वये) सभागृहाचे सत्रावसान करतात.
  • यामुळे सभागृहात पुढील प्रलंबित विधेयके, वा इतर कामकाज व राष्ट्रपतीची संमती या बाबी व्यपगत होत नाहीत (कलम १०७ (३) अन्वये).

क) विसर्जन (Dissolution):

  • सभागृहाचा कालावधी समाप्त होणे. केवळ लोकसभा विसर्जित होते; त्यासाठी नवीन निवडणुका घेतल्या जातात.

शून्य प्रहर:

  • पूर्वसूचनेशिवाय सदस्य हवा तो विषय गृहासमोर मांडू शकतो, प्रश्नोत्तरांचा तास संपताच बरोबर बाराच्या ठोक्यास ‘शून्य तास’ म्हणतात. 
  • संसदीय नियमांमध्ये याचा उल्लेख नाही; १९६२पासून सुरुवात. 
  • रवि रे आणि शिवराज पाटील या लोकसभापतींनी या संकल्पनेचा पाया घातला.

प्रश्नोत्तराचा तास :

अ) तारांकित प्रश्न

  • यासाठी किमान १० ते कमाल २१ दिवसांपूर्वी सूचना द्यावी लागते.
  • एका दिवसात एक सदस्य एक प्रश्न विचारू शकतो असे जास्तीत जास्त २० प्रश्न एका दिवसात विचारता येतात. 
  • संबंधित मंत्री प्रश्नाचे उत्तर तोंडी स्वरूपात देतो; त्यासंबंधित उपप्रश्न विचारता येतो.

ब) अतारांकित प्रश्न:

  • तारांकित प्रश्न प्रमाणेच पूर्व सूचना द्यावी लागते.
  • पूरक अथवा उपप्रश्न विचारता येत नाही; प्रश्नांचे लेखी उत्तर दिले जाते.
  • जास्तीत जास्त २३० प्रश्न एका दिवसात विचारता येतात.

क) अल्प सूचना प्रश्न:

  • सार्वजनिकदृष्ट्या महत्त्वाच्या विषयासंबंधी १० दिवसांपेक्षा कमी कालावधीत पूर्वसूचना देऊन मांडता येतो.
  • याचे उत्तर तोंडी स्वरूपात दिले जाते व उपप्रश्नही विचारता येतो.

Contact Us

    Enquire Now