महाराष्ट्र राज्य रंगभूमी दिन/मराठी रंगभूमी दिन
- सुरुवात : १९४३पासून
- १९४३मध्ये सांगली येथे मराठी नाटकाचा शतसांवत्सरिक उत्सव व नाट्यसंमेलन भरले. त्यावेळी सांगलीचे तत्कालीन संस्थानिक श्रीमंत आप्पासाहेब पटवर्धन यांनी ‘नाट्य विद्यामंदिर’ स्थापन करण्यासाठी गावातील मध्यवर्ती जागा दिली व तेथील इमारतीचा कोनशिला समारंभ ५ नोव्हेंबर रोजी झाला. या संमेलनाचे अध्यक्ष वि. दा. सावरकर हे होते.
- नाट्य महोत्सवातील हा महत्त्वाचा दिवस, दरवर्षी नटराजपूजन करून ‘रंगभूमी दिन’ म्हणून पाळला जातो.
- काही ठिकाणी असे म्हटले जाते की, ५ नोव्हेंबर १८४३ मध्ये विष्णुदास भावे यांनी ‘सीता स्वयंवर’ या मराठी पहिल्या नाटकाचा प्रयोग केला होता. परंतु, भावे यांनी त्या वर्षी हा प्रयोग कधी केला याची तारीख अजूनही संशोधकांना उपलब्ध नाही.
- विष्णुदास भावे यांनी १८४३ साली सीता स्वयंवर हे पहिले नाटक रंगभूमीवर सादर करून मराठी नाट्यसृष्टीचा पाया घातला.
- या दिनी सांगलीची ‘अखिल महाराष्ट्र नाट्यविद्या मंदिर समिती’ १९६० सालापासून विष्णुदास भावे यांच्या स्मृतिप्रीत्यर्थ मराठी रंगभूमीवर दीर्घकाळ सेवा करणार्या ज्येष्ठ कलाकाराला ‘विष्णुदास भावे गौरवपदक’ देऊन त्यांचा सन्मान करते.